Een psalm, een lied, op de sabbatdag. Het is goed om de HEERE te loven en voor Uw Naam psalmen te zingen, Allerhoogste; in de morgen Uw goedertierenheid te verkondigen en Uw trouw in de nachten, op het tiensnarig instrument en op de luit, bij snarenspel op de harp.

Psalm 92: 1-4

Psalm 92 wordt ons aangereikt als een loflied om te zingen op de rustdag. Zo luidt immers het opschrift: Een psalm, een lied, op de sabbatdag. Die dag heeft de Heere God Zijn mensen gegeven om op adem te komen. Hij trekt je er even mee weg uit de verwarrende werkelijkheid van onrust en stress.

Je mag even adem scheppen. Al die beelden die de hele week op je netvlies zijn gekomen. Al die dingen die je gehoord hebt. Al die ervaringen thuis en op je werk. Al het nieuws dat op je afkomt. Al je zorgen. Laat het allemaal maar even bezinken en tot rust komen op die ene dag van rust.

Heel knap neemt David je in dit lied even mee uit je dagelijkse beslommeringen. Alles waar je zelf zo druk mee bent. David nodigt je in dit lied uit om te lezen en te zingen van andere dingen. Richt je aandacht op die Ander en op wat Hij deed en gedaan heeft. Let eens op wat de Heere God doet!

Zo heeft David dat leren doen en Israël met hem mee. Heeft de Heere de sabbatdag niet gezegend en heilig verklaard? Dat betekent dat de rustdag eerst en vooral een feestelijke dag mag zijn. En David roept je daarom op om er met Israël mee ook daadwerkelijk een echte feestdag van te maken.

Vanouds heeft Israël deze dag gevierd: van zonsondergang op vrijdagavond tot zonsondergang op zaterdagavond. En zo hebben de eerste christenen dat ook gedaan. Door je dagelijkse bezigheden even stop te zetten en stil te worden voor God. Om zo tijd vrij te maken om Hem te ontmoeten

Als de kerkhervormer Johannes Calvijn (1509-1564) in zijn catechismus over de rustdag spreekt, sluit hij zich naadloos aan bij de synagoge: “Door zes dagen te laten werken, zondert Hij de zevende uit om dan zonder zorgen te zijn.” Na die woorden kun je gewoon doorlezen bij wat rabbijnen schrijven.

Zo schrijft rabbijn Simon Philip de Vries voor de oorlog al over de sabbat: “Weg zijn de zorgen. Eén zucht, één diepe ademhaling en de geest die zes dagen in ons zat, gaat heen. Een nieuwe ziel komt in ons. En deze heerlijkheid blijft gans de dag. Maar het feest van haar komst is op de vrijdagavond.”

En dat is dan gewoon thuis. Daar is de tafel gedekt voor de maaltijd. De beker met wijn staat klaar. De sabbatsbroden, die het manna uit de woestijn symboliseren, liggen gereed. Daar ziet God Zijn kinderen rond de tafel. De sabbatskaarsen aan. Klaar om ‘koningin sabbat’ welkom te heten.

Want we moesten de dingen maar niet misverstaan. Ook en juist Israël leeft enkel van genade. Dat beeldt heel het ceremonieel van de sabbatviering uit. Alles spreekt van genade: de wijn, de broden en het licht van de feestelijke sabbatskaarsen. Zo heeft God de sabbat bedoeld en aan Zijn volk gegeven.

Iemand als rabbijn Abraham Joshua Heschel noemde de sabbat een heiligdom in de tijd. En daarmee krijgt de rust van de rustdag nog weer een andere kleur. De kleur van heiligheid. Voor Israël en voor ons is dat buitengewoon belangrijk. De rust heeft een geestelijk karakter. Ze komt bij God vandaan.

Zo wijst de rustdag je steeds weer terug naar de bron. Naar de Heere God. Hij geeft de sabbat en Hij schenkt ook de rust. De rust van Zijn Heilige Geest. Voor allen die vermoeid en belast zijn. En dat zijn er vandaag de dag heel veel. En dan niet alleen in de zorg en bij de hulpdiensten.

De kerkvader Augustinus (354-430) zei het al in de openingszin van zijn Belijdenissen: “Want zo hebt u ons geschapen, gericht op U, en ons hart kent geen rust tot het rust vindt in U.” Geschapen zijn wij door Hem en voor Hem. Alleen in Hem kan ons onrustige hart de rust vinden, die het ontbeert.

Uiteindelijk kom je daarom met Psalm 92 bij Christus uit. Die gezegd heeft: “Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, en Ik zal u rust geven (Mattheüs 11: 28).” Want ‘koningin sabbat’ wijst vooruit naar de Messias, de komende Koning. Hij is de rust zelf, de vervulling van de sabbat.

Heel bijzonder is in dat verband te bedenken dat de psalm niet alleen op de sabbat gezongen wordt. Volgens de overlevering werd ze ook elke morgen gezongen bij het morgenoffer. Als een lam geofferd werd, als begin en fundament voor alle volgende dagelijkse offers van die dag (Exodus 29: 39).

De priesters kozen daarbij deze psalm. Omdat het offeren van het offerlam hen elke morgen opnieuw herinnerde aan de Uittocht uit Egypte. Omdat het lam voor het morgenoffer hen herinnerde aan het pesachlam, het paaslam. En daarmee oproept om God te loven om Zijn grote daden, precies zoals Psalm 92 doet.

Daar denken ook de tempelherders in Bethlehem aan, als ze de beloofde Messias vinden. Precies zoals hun pesachlam: gewikkeld in doeken en liggend in hun kribbe. Ze zien over de kribbe de schaduw van het kruis vallen. Dit Kindje als het Lam van God, Dat de zonden van de wereld wegdraagt.

God loven om Zijn machtige daden. Zelf wijst de Heere dat als basis voor het rusten op de sabbatdag aan: Zijn scheppen van deze wereld in zes dagen (Exodus 20: 11) en Zijn met sterke hand en uitgestrekte arm verlossen van Zijn volk Israël bij de Uittocht uit Egypte (Deuteronomium 5: 15).

Wellicht heeft David al de keuze gemaakt om deze psalm bij het morgenoffer te laten zingen door de Levieten. Omdat David als profeet al iets heeft mogen zien en proeven van nog grotere werken, dan die van de schepping van deze wereld uit het niets en de uittocht van Israël uit Egypte.

Op deze eerste dag van de week bezingen we die nog grotere werken in de kerk. In het midden van de gemeente mogen wij dan immers zingen over wat God in Zijn Zoon heeft gedaan. Hoezeer Hij ons in Hem nabij is gekomen. Gekruisigd, gestorven en opgestaan. Zittend aan de rechterhand Gods.

Zo mogen we dit nieuwe jaar 2022 binnengaan. Rust vindend door omhoog te kijken. Waar we in geloof Jezus Christus zien aan de rechterhand van de Vader. Hoe aan Hem alle macht in hemel en op aarde is toevertrouwd. Hoe Hij de macht van zonde en dood heeft overwonnen als een lam.

Eenmaal zal alles voor Hem buigen. Dat is de hoop die in ons leven mag. Dat mogen we bidden voor wie ons lief en dierbaar zijn. Omdat we er in geloof een diep besef van hebben. Hoe God, wonderlijk genoeg, toen wij nog vijanden waren, Zijn Zoon gegeven heeft om het kwade in de mens weg te doen.

Gods Zoon heeft het kwaad zelf ondergaan. Hij leek er zelfs aan onderdoor te gaan aan het kruis. Maar Hij was ook toen Immanuël – God met ons. In het dal van de schaduw van de dood. Tot in het graf. Dat op de eerste dag van de week leeg bleek te zijn. Hij overwon metterdaad zonde en dood.

Hij is overwinnaar. Hij heeft de sleutels van de dood en het dodenrijk. In en door en met Hem zijn wij nu al overwinnaars. Zo is de uiteindelijke werkelijkheid. Ook al kan het nu nog heel anders lijken. En langer duren dan we denken. We mogen met Psalm 92 geloven dat Hij overwint en overwinnen zal.

Psalm 92 is er om gezongen te worden. Want het is werkelijk goed om de Heere te loven. Om te zingen van wat Hij gedaan heeft in Christus. Voor ons. Hoe je rust mag vinden bij Hem. Levend uit Zijn genade. Of zoals iemand eens heel mooi gezegd heeft: Let op wat God doet en je krijgt moed.

Zing maar gewoon met David mee. Goed om de Heere te loven – ook in 2022. Je ogen en je hart gaan dan weer wijd open voor Hem. Je ziet en ervaart al zingend Gods goedheid. Zijn liefdevolle genade laat je floreren, mag je met David mee ontdekken. Als hij aan het einde van de psalm Gods kinderen omschrijft.

Hij tekent ze voor je uit als bomen die geplant zijn in het Huis van de Heere. Geworteld in Gods goedheid groeien en bloeien ze als de cederbomen van de Libanon. Hun leven draagt vrucht zoals de dadelpalm vruchten voortbrengt. Krachtig en fris vertellen ze tot op hoge ouderdom van Gods goedheid.

Hun levens hebben eeuwigheidswaarde verkregen. Omdat ze geloven in Jezus Christus. Hem hebben liefgekregen. Zijn verzoenend werk aan het kruis als hun kostbaarste bezit ontvangen. Met Hem uitkijken naar Zijn terugkeer op aarde, Zijn herstel van Israël en de komst van Zijn koninkrijk.

Laat ons de rustdag wijden
met psalmen tot Gods eer.
‘t Is goed, o Opperheer,
dat we ons in U verblijden;
‘t zij de ochtendstond, vol zoetheid,
ons stelt Uw gunst in ‘t licht,
‘t zij ons de nacht bericht
van Uwe trouw en goedheid.

‘t Rechtvaardig volk zal bloeien,
gelijk op Libanon,
bij ‘t koesteren van de zon,
de palm en ceder groeien.
Zij, die in ‘t huis des HEEREN,
in ‘t voorhof zijn geplant,
zien door des Hoogsten hand
hun wasdom steeds vermeêren.

(uit de oude berijming van Psalm 92)

Ds. J.P. Strietman

Deze meditatie is gepubliceerd in de Tsjerkepraat van januari 2022