Door het geloof heeft Jozef bij zijn sterven melding gemaakt van de uittocht van de Israëlieten en heeft hij een opdracht gegeven in verband met zijn gebeente.

Hebreeën 11: 22

Wie de geschiedenis van Jozef leest, kan het niet ontgaan. Wat is de Jozef uit Genesis 50 een andere dan die uit Genesis 37. Heel de geschiedenis van Jozef begint met een door en door verwende 17-jarige in Genesis 37. Maar in Genesis 50 eindigt die met een wijze en vergevingsgezinde 110-jarige.

Er hebben zich in het leven van Jozef ingrijpende veranderingen voorgedaan. Van de diepte van de put in Dothan gaat het verhaal door tot het hoogtepunt van onderkoning zijn bij de gratie Gods. Want van die gratie van God, van Zijn liefdevolle genade, hangt heel dat leven van Jozef samen.

Niet de lof van Jozef wordt gezongen, maar die van zijn God. Niet de glanzende carrière van een arme slaaf die onderkoning wordt staat centraal. Maar wie nauwlettend leest, merkt dat het anders is. Om iets anders gaat ook. Om hoe een hemelse Vader met Zijn kind Jozef aan het werk is.

Wij mensen zien aan wat voor ogen is. Je hemelse Vader kijkt daar dwars doorheen. Hij weet wat er in het hart van een mens leeft. Hoe het er van binnen met je voor staat. Hoeveel weerklank Zijn liefdevolle genade daar al gevonden heeft. Hoe Hij je naar Zijn beeld heeft kunnen veranderen.

O zeker. De carrière van Jozef is indrukwekkend. En de Heere God maakt daar ook gebruik van. Precies zoals Jozef het verwoordt tegen zijn broers. Zij hebben kwaad tegen hem bedacht, maar God heeft dat ten goede gedacht. Om een groot volk in leven te houden (Genesis 50: 20).

Maar het eigenlijke wonder vindt plaats in het hart van Jozef. In plaats van haat, van een verlangen om het zijn broers betaald te zetten, om wraak te nemen, vinden we iets heel anders. Er groeit in Jozef een verlangen om te vergeven en om zijn broers in die vergevingsgezindheid van hem te laten delen.

Doet Jozef daarom niet op tal van punten denken aan Jezus? Kun je hem niet omschrijven als een type van Jezus? Zeker is Jozef heel iemand anders. Even zwak en zondig als wij allemaal. Met zijn fouten en tekortkomingen. Terwijl Jezus één van ons geworden is, maar zonder te zondigen (Hebreeën 4: 14-15).

Maar als je naar Jozef kijkt, zie je al iets oplichten van wie Jezus is. In wat hem overkomt. Hoe het door lijden tot heerlijkheid gaat. Maar ook in die zin dat je merkt, hoe Jozef van binnen verandert. Hoe hij veranderd wordt naar het beeld van Christus. Juist ook van binnen op Hem gaat lijken.

Vergevingsgezindheid is een groot goed. Zo groot dat de broers van Jozef het haast niet kunnen geloven. Dat merk je aan het einde van het boek Genesis. Als hun vader Jakob sterft. Hoe ze bang zijn dat Jozef alsnog wraak zal nemen voor alles wat zijn broers hem hebben aangedaan.

Niet voor niets laat de Heiland je bidden: En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. Vergeving is heilzaam. Het brengt genezing en herstelt gebroken verhoudingen. En daarom mag je altijd weer bidden om de kracht daarvoor te ontvangen. Om te kunnen vergeven.

Nergens zie je dat wonder van vergeving beter, dan wanneer je oog geopend wordt voor Gods liefdevolle vergevingsgezindheid in Christus voor jou. Die Zijn eigen Zoon niet gespaard, maar voor ons allen overgegeven heeft. Zoals de apostel Paulus dat zo mooi voor je uittekent in de Romeinenbrief (Romeinen 8: 31-39).

Niets kan je scheiden van de liefde van God in Jezus Christus onze Heere, besluit de apostel dan. En dat is ook zo. Dat is de kern van alles. En ook dat heeft Jozef vanuit de verte gezien en verstaan. En daarom neemt de apostel hem zo ook mee in die lange rij van geloofsgetuigen in Hebreeën 11.

Aan het einde van zijn leven kijkt Jozef in geloof vooruit. Weet hij dat God Israël eenmaal uit Egypte vandaan zal brengen. En dan vraagt hij van zijn volk Israël iets heel bijzonders. Of ze zijn gebalsemde en in een sarcofaag gelegde lichaam straks mee willen nemen naar het Beloofde Land (Genesis 50: 25-26).

Daarmee eindigt de geschiedenis van Jozef. Daarmee eindigt ook het eerste Bijbelboek Genesis. Dat begon met het paradijs. Dat lijkt nu te eindigen in het graf en met de dood, zou je haast zeggen. Bijna. Want zo is het dan toch niet helemaal. Genesis eindigt ten diepste toch heel hoopvol.

Straks gaat Mozes daar in het tweede Bijbelboek Exodus op door. Het vat de draad van Genesis weer op met de vertelling van zijn geboorte en met de geschiedenis van de Uittocht van zijn volk Israël – de Exodus – uit Egypte. Maar je mag nog wel een stapje verder gaan. Gaan we niet op weg naar Pasen straks?

Want wat voor zin had het om dat gebalsemde en in een sarcofaag gelegde lichaam van Jozef eeuwen later mee te nemen tijdens de Exodus? Gloort daar toch ook niet zoiets als het licht van de opstanding? Het is geloven in de belofte van God. Dat Hij licht en uitzicht geeft tot over dood en graf heen.

Dat gebalsemde lichaam van Jozef meenemen. Dat is als een belijdenis van de hoop die in ons is. Dat Hij je leven niet alleen beëindigt, maar het ook zal voleindigen. In nieuw en eeuwig leven. Dat we mogen uitkijken naar meer en beter. Naar het komende Vrederijk en de komst van Koning Jezus.

Gods liefde, wist ook Jozef, is maar niet voor even. Gods liefde is voor eeuwig. Niets kan je van die liefde scheiden volgens de apostel Paulus. Wie de Zoon heeft, hoor je de Heere Jezus Zelf zeggen, heeft het leven. Die leeft in hoop. Hoop op Hem Die alle dingen nieuw zal maken en alle tranen zal afwissen.

Het begint allemaal met dat verlangen naar vergeving. Zo is dat bij Jozef. Zo is dat nog veel meer en veel mooier bij God. Zijn liefdevolle genade maakt de weg vrij. Voor vergeving, voor genezing van alle pijn. Voor herstel. Voor heelheid die eenmaal volmaakt zal zijn, als Gods nieuwe wereld aan zal breken.

Hoe kan ik verder leven, hoe moet ik verder gaan.
Kan ik ooit vergeven wat mij is aangedaan.
De wonden in mijn ziel, de haat en bitterheid,
lijken niet te helen, niet door woorden, niet door tijd.

Maar als er vergeving is, kan er genezing zijn
van de pijn en het verdriet diep van binnen
Als er vergeving is, kan er genezing zijn
en de weg van herstel kan beginnen.

O God, ik heb U nodig, Ik kan het zelf niet.
Ik lijk haast te verstikken in angst en in verdriet.
Hoe kan ik ooit vergeven zoals U mij vergeeft
dwars door alles heen wat mij beschadigd heeft?

Geef mij de kracht van Uw liefde om verder te gaan,
ook al zal er een litteken blijven bestaan.
Want is Uw liefde niet sterker dan de dood
en Uw vergeving niet dieper dan mijn nood?

Want waar Uw vergeving is, zal genezing zijn
van de pijn en het verdriet diep van binnen
Waar Uw vergeving is, zal genezing zijn,
en de weg van herstel kan beginnen.

(Gezang 861)

Ds. J.P. Strietman

Deze meditatie is gepubliceerd in de Tsjerkepraat van februari 2022