In deze meditatie een paar teksten uit het boek “Spreuken”. In dat boek gaat het over levenskunst, de kunst om te leven voor het aangezicht van God. Dat je dus bij alle keuzes die je maakt rekening houdt met God en dat je steeds streeft naar harmonie. Handelen zoals God het van je vraagt, met liefde voor de schepping, alle medeschepselen en jezelf. Om dat te kunnen bereiken geeft het boek aan, dat je groot over God moet denken, bereid moet zijn om jezelf te laten corrigeren, het kwade moet vermijden en geen gespleten bestaan moet leiden. Met dat laatste bedoelen ze dat leer en leven moeten samengaan, wat je zondags belijdt in de kerk dat moet je door de week doen en geen onderscheid maken tussen wat je hart voelt, je hoofd denkt en je handen doen. Juist de onderstaande teksten gaan over dat praktische leven. En omdat het in oktober dierendag was en op 3 november dankdag voor gewas en arbeid, kies ik juist teksten die daar betrekking op hebben.

“Een rechtvaardige zorgt goed voor zijn vee, een goddeloze is alleen maar wreed.”
Spreuken 12: 10

Een rechtvaardige is hier iemand die rekening houdt met Gods geboden en die weet dat God alles met liefde heeft gemaakt. En diezelfde liefde verwacht God ook van ons mensen. Dat wij als rentmeesters in Zijn schepping de andere schepselen rechtvaardig en barmhartig behandelen. Met het goed verzorgen bedoelen ze hier dat we dat geven, wat het dier nodig heeft. In de Bijbel lezen we dat dieren gebruikt mogen worden, genuttigd als voedsel en zelfs geofferd. Maar we mogen het respect voor de dieren niet verliezen. In onze samenleving zien we twee valkuilen:

1. Het dier wordt functioneel gemaakt, het wordt geschikt gemaakt voor onze doeleinden waarbij doelmatigheid, winst en succes belangrijk worden geacht.
2. Het dier wordt vermenselijkt. Dat hebben we vooral te danken aan de Donald Duck en al die andere films en boeken waarin dieren vermenselijkt worden. Maar daarmee raken de dieren hun eigenwaarde kwijt.

Goed voor dieren zorgen is, ze dat geven wat het dier nodig heeft om dier te kunnen zijn. Respect tonen voor waar God dat dier voor heeft gemaakt. Deze tekst eindigt met “De goddeloze is alleen maar wreed”. Ik zag dat ze dat in de Drentse vertaling vertaalden met “Roeg van aard”. En dat komt volgens mij dicht bij de bedoeling van deze tekst. De goddelozen denken alleen maar aan hun eigen belangen en genot. Denken niet verder dan zich zelf, stellen geen moeilijke vragen en houden geen rekening met de belangen van het dier of de geboden van God. Eigenlijk gaan hun gedachten niet verder dan genieten, drinken en vrolijk zijn. En daarmee word je als mens meedogenloos voor de dieren en je medemens.

“Wie zijn grond bewerkt, heeft altijd genoeg te eten, wie lucht najaagt, heeft geen verstand”.
Spreuken 12:11

Natuurlijk wordt met deze tekst ook bedoeld dat wij ons moeten inzetten en de grond op de juiste wijze moeten bewerken, om zo genoeg eten te krijgen. Ik denk zelf dat we de tekst wel een beetje mogen oprekken en dat het hier niet alleen gaat om genoeg eten, maar ook om voldoening. Wie zelf ooit een tuin heeft gehad of nu heeft, weet wat ik bedoel, je mag trots zijn op je eigen planten en gewas. De noeste arbeid wordt beloond en je mag je gezegend weten. Met die ‘lucht”-najagers bedoelt de Bijbel hier, de mensen die ijdele doelen nastreven en dat zijn dingen die je ook net zo snel weer kwijtraakt. Dat kan zijn prestaties, succes of geld. Allemaal zaken die je uiteindelijk moet loslaten en die van geen betekenis meer zijn als je komt te sterven. Je moet je dus richten op inspanningen die eeuwigheidswaarde hebben en waarmee de rest van de schepping is gediend. Daar moeten we dus over nadenken en ons op richten, want anders zijn we zonder verstand.

“Wat de goddeloze begeert, is een vangnet van kwaad, maar de wortel van de rechtvaardigen brengt vrucht voort”.
Spreuken 12:12 HSV

Deze keer heb ik de Herziene Statenvertaling gebruikt. Het luistert nauw met deze kernachtige uitspraken. Wat hier belangrijk is, is de verbinding tussen wortels en vrucht. Wortels zijn hier de overwegingen en de vrucht is wat die overwegingen voortbrengen. De hele Bijbel is doordrenkt met woorden en beelden uit de landbouw, de Israëlieten waren nauw verwant met wat er in de natuur gebeurt. Zo spreekt Psalm 1 al over een boom die geplant is aan waterstromen en die veelvuldig vrucht voortbrengt. En dat is wat ze hier ook bedoelen, waar je als mens in geworteld bent, dat bepaalt ook welke vruchten je voortbrengt. Op dit moment is er hele discussie gaande over klimaatverandering, duurzaamheid en dierenwelzijn. En de standpunten die wij daarin innemen, dienen vooral te worden bepaald door wat de Bijbel ons daarin leert.

Ik sluit af met een paar verzen uit Psalm 8 deze keer uit de nieuwe psalmberijming die onlangs verschenen is:

U hebt de mens haast als een god verheven,
een kroon van eer en heerlijkheid gegeven.
U legt de schepping aan zijn voeten neer.
De hele wereld heeft hij in beheer.

De mens draagt zorg voor vee en wilde dieren,
voor alles wat zijn weg zoekt in rivieren,
voor wat er aan de hoge hemel zweeft,
voor wat er in de diepe zeeën leeft.

HEER, onze Heer, uw naam is groot en machtig.
Alles wat U geschapen hebt is prachtig.
U maakt uw glorie wereldwijd bekend.
De aarde laat ons weten wie U bent.

Pieter Knijff

Deze meditatie is gepubliceerd in de Tsjerkepraat van oktober 2021

Wil je in gesprek over belijdenis doen neem dan contact op met onze pastoraal werker of predikant.