Dan zullen jullie jammeren en knarsetanden wanneer je Abraham, Isaak en Jakob en al de profeten
in het koninkrijk van God ziet, maar zelf buitengesloten wordt. Lucas 13:28

Een boek over de hel
In 2023 schreef Prof. dr. Arnold Huijgen een boek over de hel met als titel: “Waarom de wereld een hel nodig heeft?” Hij zag twee redenen om dit boek te schrijven:

De eerste was hoe in ‘de wereld’ wordt gesproken over de hel. Overal waar in de wereld of in het leven van mensen chaos of ellende voorkomt wordt gesproken over een hel. Te denken valt aan de Oekraïne, Gazastrook en er wordt zelfs gesproken over een milieuhel. Maar zegt Huijgen volgens de uitleg van de gelovigen klopt dat niet. De hel is de plaats waar God niet aanwezig is.
Maar juist in de diepten van het bestaan is volgens veel getuigen God wel aanwezig. Zo zijn er mensen geweest die de concentratiekampen in de tweede wereldoorlog hebben overleefd en daar de aanwezigheid van God hebben ervaren.

De tweede reden is de verlegenheid die er in de kerken is ontstaan over het spreken over de hel.Je hoort er vrijwel nooit meer iets over. Volgens Huijgen zijn daar verschillende oorzaken voor aan te wijzen:
• Een gekanteld Godsbeeld, God is alleen nog maar liefde en veel minder de waarheid of de rechter die oordeelt.
• De orthodoxe kringen binnen de kerken nemen in aantal en invloed af.
• Hoe in de wereld gedacht wordt over de hel en het verhaal over de hel niet meer geaccepteerd wordt.

In zijn boek legt hij uit welke functies de hel heeft gehad en nog heeft binnen de leer van de kerk:

1. De hel als eeuwige straf en als gevolg van het oordeel.
2. De hel als loutering, een tweede kans om toch nog in het reine te komen bij God. (Voorbeelden zijn: vagevuur, al- verzoening en in de Oosterse kerken waar hellevuur reinigingsvuur is)
3. De hel als het totale niets. Na de dood is er niets meer, mogelijk dat er voor de gelovigen nog iets is, maar voor de anderen mensen niet.

Toch pleit hij voor het bestaan van een hel en daar heeft hij verschillende redenen voor:

1. Er moet ergens een bestemming zijn voor het ultieme kwaad, het moet een plaats hebben met een duidelijke grens.
2. Duidelijk moet zijn dat de hel de plaats is waar God niet is en waar Hij ook niet wil zijn. En Hij doet er alles aan om Zijn schepselen daar ook niet te krijgen. Hij is zelfs bereid om Zijn eigen zoon te offeren om Zijn kinderen daar niet te krijgen.
3. De hel is niet eeuwigdurend en God maakt er een einde aan. Het hoort uiteindelijk niet bij Gods plan.

Hoe Jezus spreekt over de hel?
In het onderwijs van de Here Jezus komen we meerdere malen het bestaan van de hel tegen. Mogelijk nog wel het duidelijkst in de kerntekst van Johannes 3:16 “Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.”
Jezus spreekt daar dus over de mogelijkheid van verloren gaan. Steeds houdt Hij de mensen voor dat er een vrije wil bestaat, mensen kunnen zelf een keuze maken in hun eigen leven om daarmee de hel te voorkomen. Wat ook opvalt is dat Jezus geen uitleg geeft over hoe de hel er precies uitziet?

Onze beelden over de hel hebben we vooral te danken aan het onderwijs van de kerk of aan de verbeelding die de schilders of kunstenaars hadden. Maar Jezus spreekt er niet over. Wel benoemt hij een ander aspect wat in de bovenstaande tekst wordt genoemd en dat is de eeuwigdurende spijt. Je krijgt spijt omdat je of geen keuze hebt gemaakt of de verkeerde keuze. Ook spreekt Jezus vaak over de hel in de term van ‘de buitenste duisternis’ en ook daar bedoelt Hij mee de plaats waar God geen bescherming kan bieden. En tenslotte maakt Hij de evangelist Johannes nog duidelijk in het boek Openbaring dat de hel ook de woonplaats is van Satan en zijn kwade geesten(demonen) en dat God daar uiteindelijk een vuur zal ontsteken.

Jezus eigen ervaring met de hel
In onze geloofsbelijdenis staat “Die is neergedaald in de hel”. In de Heidelbergse catechismus geven ze daar de volgende betekenis aan: “Vraag 44: Wat betekent het voor jou, dat Jezus tot in de hel is neergedaald? Antwoord: Dat hij de angst en de pijn van de hel heeft willen doorstaan, vooral aan het kruis, om mij er eeuwig van te verlossen. In al mijn aanvechtingen is dit een geweldige troost.” (Eigentijdse weergave door Dr. W. Verboom)
Ook daar wijst de hel op de totale verlatenheid van God zoals Matheus dat beschrijft: “Rond het middaguur viel er duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. Aan het einde daarvan, in het negende uur, riep Jezus met luide stem: ‘Eli, Eli, lema sabachtani?’ Dat betekent: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U Mij verlaten? (Matheus 27:46) Hel is dus totale eenzaamheid zonder de liefde van God en zonder de liefde van de medemens.

Wat de bijbel nog meer zegt over de hel?
Het beste bewijs voor het bestaan van de hel ligt in de kruisdood van Jezus. Meerdere malen wijzen de schrijvers van het nieuwe testament ons erop dat deze weg de enige noodzakelijke was. Jezus verlost zijn volgelingen van het oordeel.
God wil een rechtvaardig oordeel, de schurken van de wereld dienen geoordeeld te worden. We kunnen allemaal zelf invullen wie dat zijn.

In Genesis 3 lezen we over de val van de zonde en dat God een duidelijke grens aanlegt tussen goed en kwaad. Dat is ook de reden waarom mensen moeten sterven. De zonde mag niet eeuwig duren.

Deze keer dus gedachten over de hel. Probeer zelf er ook eens over na te denken. De kerk heeft vaak de hel gebruikt als een evangelisatiemiddel. Mensen bang maken voor de hel en dan wijzen op het kruis van Christus. Dat is niet mijn bedoeling, maar ontdek wel de liefde van God dat Hij uiteindelijk al zijn kinderen in de hemel wil.

Pieter Knijff

Deze meditatie is gepubliceerd in de Tsjerkepraat van 11 april 2024